Przyczyny powstawania zespołu cieśni nadgarstka

Najbardziej powszechne przyczyny zespołu cieśni nadgarstka to wykonywanie pracy wymagającej powtarzalnych ruchów dłoni, takich jak pisanie na klawiaturze, praca przy taśmie produkcyjnej, czy obsługa narzędzi ręcznych. Jednocześnie różnorodnych czynników przyczyniających się do powstania tego schorzenia jest znacznie więcej.

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) jest jednym z najczęściej występujących schorzeń układu ruchu, które dotyka nerwu pośrodkowego przebiegającego przez kanał nadgarstka. Może prowadzić do drętwienia, mrowienia, bólu, a w zaawansowanych przypadkach nawet do osłabienia siły mięśniowej i ograniczenia zdolności manualnych.

Schorzenie to może dotyczyć osób w każdym wieku – jego występowanie jest związane nie tylko z przeciążeniami, ale również z wieloma chorobami przewlekłymi i czynnikami hormonalnymi. Szacuje się, że ZCN dotyka od 3% do 6% populacji, z przewagą kobiet, co może mieć związek z różnicami w budowie anatomicznej nadgarstka i zmianami hormonalnymi.

W artykule szczegółowo omawiamy przyczyny zespołu cieśni nadgarstka, zarówno wynikające z codziennych nawyków, jak i związane z uwarunkowaniami zdrowotnymi. Zrozumienie mechanizmów powstawania ZCN jest kluczowe, by skutecznie zapobiegać i leczyć schorzenie na wczesnym etapie.

Podstawy powstawania zespołu cieśni nadgarstka

Pełne zrozumienie, z czego wynika powstawanie zespołu cieśni nadgarstka, wymaga poznania podstaw anatomii tego obszaru. Kanał nadgarstka (tzw. carpal tunnel) to wąska przestrzeń anatomiczna w nadgarstku, utworzona przez kości nadgarstka i więzadło poprzeczne nadgarstka (troczek zginaczy). Ta niewielka przestrzeń odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu dłoni, ponieważ jest kanałem, przez który przebiega wiele struktur.

Ze względu na ograniczenie przestrzeni kanału nadgarstka, jakiekolwiek zmiany w jego strukturze, takie jak obrzęk tkanek, stan zapalny czy deformacje kostne, mogą prowadzić do ucisku nerwu pośrodkowego. To główny mechanizm prowadzący do rozwoju zespołu cieśni nadgarstka.

Główne przyczyny ZCN

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) jest schorzeniem wieloczynnikowym, co oznacza, że jego rozwój może być wynikiem działania wielu różnych przyczyn i czynników ryzyka. Najczęściej dochodzi do niego na skutek następujących powodów:

Przeciążenia i powtarzalne ruchy

• Praca przy komputerze
  Długotrwałe, regularne korzystanie z klawiatury i myszki powoduje napięcie mięśni i ścięgien w nadgarstku. Nieergonomiczne ustawienie rąk zwiększa ryzyko ucisku w kanale nadgarstka.
• Praca manualna
  Zawody wymagające intensywnego używania dłoni, takie jak fryzjer, mechanik, muzyk czy pracownik taśmy produkcyjnej, często wiążą się z mikrourazami i przeciążeniami.
• Intensywna aktywność fizyczna
  Sporty obciążające nadgarstki, np. tenis, wioślarstwo czy podnoszenie ciężarów, mogą prowadzić do stanu zapalnego i obrzęku struktur w kanale nadgarstka.

Zmiany chorobowe

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
  Choroba ta powoduje zapalenie błony maziowej, które prowadzi do obrzęku i zwężenia kanału nadgarstka.
• Cukrzyca
  U pacjentów z cukrzycą częściej występują neuropatie, co może nasilać objawy ZCN.
• Choroby tarczycy
  Niedoczynność tarczycy wiąże się m.in. z zatrzymywaniem wody w tkankach, powodując obrzęk w okolicy nadgarstka.

Zmiany hormonalne

• Ciąża
  W czasie ciąży dochodzi do zatrzymywania wody w organizmie, co może prowadzić do obrzęku tkanek w kanale nadgarstka. Objawy ZCN często ustępują po porodzie.
• Menopauza
  U kobiet w okresie menopauzy zmiany hormonalne mogą zwiększać ryzyko rozwoju ZCN – jest to związane ze zmniejszeniem elastyczności tkanek i zwiększeniem ryzyka obrzęków.

Pourazowy zespół cieśni nadgarstka i deformacje

• Złamania i zwichnięcia nadgarstka
  Urazy nadgarstka, takie jak złamania i zwichnięcia, mogą prowadzić do zmiany struktury kanału nadgarstka, co zmniejsza jego objętość i uciska nerw pośrodkowy.
• Zmiany zwyrodnieniowe
  Procesy degeneracyjne, takie jak artroza, mogą prowadzić do deformacji kostnych w obrębie nadgarstka co może zwężać kanał nadgarstka.

Budowa anatomiczna i dziedziczność

• Wrodzone zwężenie kanału nadgarstka – czynniki genetyczne
  U niektórych osób naturalna budowa anatomiczna predysponuje do ZCN. Występowanie ZCN w rodzinie może świadczyć o genetycznych predyspozycjach.

Inne czynniki ryzyka

• Otyłość
  Nadmiar tkanki tłuszczowej może prowadzić do zwiększonego nacisku na struktury kanału nadgarstka.
• Palenie tytoniu
  Palenie negatywnie wpływa na ukrwienie nerwów, co może sprzyjać ich uszkodzeniu, a w efekcie powstawaniu ZCN.
• Wiek
  Zespół cieśni nadgarstka częściej występuje u osób powyżej 40. roku życia, co może być związane z naturalnym zużyciem tkanek.

Podsumowanie przyczyn zespołu cieśni nadgarstka

Choć wiele czynników może prowadzić do rozwoju zespołu cieśni nadgarstka, najczęściej jest to efekt kombinacji przeciążeń, stanów zapalnych i predyspozycji anatomicznych. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe, aby skutecznie zapobiegać schorzeniu i rozpoznawać jego pierwsze objawy na wczesnym etapie. 

W kolejnych artykułach omówimy kolejne tematy powiązane z zespołem cieśni nadgarstka, takie jak zmniejszanie ryzyka wystąpienia tego schorzenia, czy radzenie sobie z pierwszymi objawami.