Ścięgno Achillesa to najsilniejsze i największe ścięgno w ludzkim ciele, które odgrywa kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu. Łączy mięśnie łydki z kością piętową, umożliwiając wykonywanie podstawowych ruchów, takich jak chodzenie, bieganie czy skakanie. Niestety, ze względu na swoją intensywną eksploatację, jest ono również podatne na przeciążenia i urazy.
Kontuzje ścięgna Achillesa mogą dotyczyć zarówno zawodowych sportowców, jak i osób prowadzących aktywny tryb życia, ale także tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę ze sportem.
Wiele urazów wynika z niewłaściwej techniki, braku rozgrzewki, nadmiernego obciążenia lub zwyrodnień związanych z wiekiem. W najcięższych przypadkach może dojść do całkowitego zerwania ścięgna, co wymaga interwencji chirurgicznej i długotrwałej rehabilitacji.
W artykule przyjrzymy się bliżej metodom leczenia urazów ścięgna Achillesa.
W przypadku urazów ścięgna Achillesa leczenie zachowawcze jest pierwszym krokiem w terapii, szczególnie jeśli uszkodzenie nie jest poważne (np. zapalenie ścięgna, mikrourazy czy częściowe naderwania). Celem takiego leczenia jest zmniejszenie bólu, ograniczenie stanu zapalnego oraz stopniowa odbudowa siły i elastyczności ścięgna.
Najważniejszym elementem terapii jest zmniejszenie obciążenia ścięgna. W początkowej fazie leczenia zaleca się unikanie aktywności, które wywołują ból (bieganie, skakanie, długie spacery), stosowanie kul ortopedycznych lub buta usztywniającego w cięższych przypadkach oraz stopniowy powrót do aktywności pod nadzorem specjalisty.
Aby zmniejszyć stan zapalny i złagodzić ból, można stosować okłady z lodu (przez 15–20 minut co 2–3 godziny), a także bandaże elastyczne w celu zmniejszenia obrzęku. Pomóc może również uniesienie nogi w trakcie odpoczynku, co poprawia krążenie i redukuje opuchliznę.
Specjalnie dobrane ćwiczenia pomagają w odbudowie siły i elastyczności ścięgna Achillesa. Szczególnie skuteczne są:
Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu urazów ścięgna Achillesa. Może obejmować ultradźwięki i laseroterapię, które wspomagają procesy regeneracyjne. Z kolei terapia falą uderzeniową (ESWT) stymuluje krążenie i przyspiesza odbudowę ścięgna, a masaż poprzeczny tkanek głębokich zmniejsza napięcie i poprawia elastyczność.
Leki przeciwzapalne mogą pomóc w redukcji bólu, ale nie są zalecane do długotrwałego stosowania, ponieważ mogą osłabiać procesy regeneracyjne.
W leczeniu farmakologicznym urazów ścięgna Achillesa stosuje się również iniekcje osocza bogatopłytkowego (PRP). To nowoczesna metoda regeneracji poprzez podanie czynników wzrostu, które przyspieszają odbudowę uszkodzonego ścięgna.
Zaleca się także unikanie kortykosteroidów, ponieważ mogą osłabiać strukturę ścięgna i zwiększać ryzyko zerwania.
Odpowiednie obuwie może znacznie zmniejszyć obciążenie ścięgna Achillesa. Warto rozważyć wkładki ortopedyczne poprawiające biomechanikę stopy, a także buty z odpowiednią amortyzacją, szczególnie dla biegaczy i osób aktywnych.
Zaleca się unikanie płaskiego obuwia oraz nagłej zmiany rodzaju butów (np. przechodzenie z butów sportowych na minimalistyczne).
Leczenie operacyjne ścięgna Achillesa jest zalecane w przypadku poważnych uszkodzeń, takich jak całkowite zerwanie ścięgna, przewlekłe zmiany degeneracyjne, które nie reagują na terapię zachowawczą lub nawracające urazy uniemożliwiające normalne funkcjonowanie.
Operacja ma na celu przywrócenie ciągłości ścięgna, poprawę jego wytrzymałości oraz umożliwienie pacjentowi powrotu do pełnej sprawności.
Zabieg chirurgiczny może być konieczny w następujących przypadkach:
Czas powrotu do pełnej sprawności po operacji ścięgna Achillesa zależy od rodzaju zabiegu, wieku pacjenta oraz stosowania się do zaleceń rehabilitacyjnych. Typowo przez pierwsze 4-8 tygodni stosuje się unieruchomienie w opatrunku gipsowym lub ortezie, wstępnie stopniowo wdraża się postępowanie rehabilitacyjne pod okiem fizjoterapeuty. Proces powrotu do podstawowej sprawności fizycznej i sportu trwa co najmniej 2-3 miesiące od operacji, a niejednokrotnie dłużej.
Leczenie urazów ścięgna Achillesa wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno leczenie zachowawcze, jak i chirurgiczne, zależnie od rodzaju kontuzji. Początkowe etapy leczenia skupiają się na redukcji bólu i stanu zapalnego, a także na zapewnieniu odpowiedniego odpoczynku dla ścięgna. W przypadku poważniejszych urazów, takich jak całkowite zerwanie ścięgna, może być konieczne leczenie operacyjne, które przywróci funkcjonalność ścięgna i pozwoli na dalszą rehabilitację.
Powrót do aktywności fizycznej po urazie ścięgna Achillesa to proces wymagający cierpliwości i ostrożności, ale z odpowiednią rehabilitacją i prewencją możliwe jest osiągnięcie pełnej sprawności i uniknięcie dalszych kontuzji.
